Şeyx Əli Axund Mə­həm­məd oğ­lu Ərkivani 1872-ci ildə Masallı rayonunda, Ərkivan qəsəbəsinin Bədirli məhəlləsində anadan olub.

O, ilk di­ni təh­si­li­ni Ər­ki­vanda, Mol­la Əbdülə­li Axund­dan al­mış­dır. So­nra kənd sa­kin­lə­ri­nin mad­di yar­dı­mı ilə əv­vəl Ər­də­bil­də, so­nra isə İra­qın Nəc­əf şə­hə­rin­də ali ru­ha­ni təh­si­li­ni ba­şa çat­dır­mış­dır. 1915-ci il­də Şeyx Əli Ər­ki­va­na qay­ıt­mış­dır.

Şeyx Ərkivani ömrünün 25 ili­ni təh­sil al­mağa sərf edib. O, tə­lə­bə­lik il­lə­rin­də çox vaxt fəh­lə­l­iklə də məşğul olub.

Ərkinavının Bə­dir­li mə­həl­lə­si­nin mə­sci­din­də baş mol­la ki­mi fə­a­liyy­ə­tə ba­ş­lay­an Şeyx Əli çətinliklərə məruz qalmışdır. Azər­bayc­an­da so­vet ha­ki­miyy­ə­ti qu­rul­duq­dan so­nra onun əm­la­kı döv­lət tə­rə­fin­dən müsa­di­rə edi­lib, şəx­si evin­də isə so­vet mək­tə­bi açıl­mış­dır. Əli Ərkivani beş oğ­ul və iki qı­z övladı ilə bir­lik­də evsiz qal­mışdır.

1934-cü il­də o, həbs edil­miş­dir. Deyilənə görə, həbsin səbəbi alimin kolxoz quruluşunun əleyhinə təbliğat aparması idi. 40 gün həb­sdə qal­dıq­dan so­nra, Şeyx Əli mə­də­sin­dən iki də­fə cər­ra­hiyyə əmə­liyy­a­tı ol­duğ­u­na gö­rə həbsdən azad olunmşdur. 1937-ci il­də onu yenidən həbs etməsinlər deyə, Axund in­di­ki Cə­li­la­ba­dın Hə­zi­a­bad kən­din­də sığınır. Daha sonra o, Lən­kə­ran­da dok­tor Ağ­a­xa­nın evin­də ya­şay­ır.

1943-1944-cü il­lər­də Şeyx Əli Ərkivani özünün imkanı olmadığına baxmayaraq, insanlara maddi yardım göstərməyə başlayır. O, həmçinin təmannasız olaraq imkansızlara matəm mərasimlərini keçirirdi.

Şeyx Əli Axund Ərkivani yas mə­ra­sim­lə­rin­də di­ni möv­zu­lar­ın aparılması ilə ya­na­şı sovet hakimiyyətinə qarşı çıxış edirdi. O, öz dövrünün gənc­lə­ri­nə və uşaq­la­rı­na xi­ta­bən belə deyirdi: “Siz bu dövlətin dağ­ıl­ma­sı­nı gö­rəc­ək­si­niz”.

Şeyx Əli Axund 1946-cı il­də vəfat edib və Ər­ki­vanın qə­bi­ri­s­tan­lığ­ın­da­ dəfn olunub.

Mənbələr:

  1. Abdurrəhman Səmədov. Ərkivan salnaməsi. Bakı-2009.
  2. masallida.az